“SALAKO" FİLMİ VE ÜSTÜNLÜK TEORİSİ’NİN FİLMDEKİ YANSIMALARI - Murat Çelen

Üstünlük Teorisi, sosyolojiden beslenir ve mizaha, toplumsal bir bakış açısı getirir. Bu kurama göre kişi, mizah ögesini duyan, gören ya da okuyan kişi, mizaha konu olan kahramanın, olay içinde yaptığı yanlışlığı yapmayacağından son derece emindir. Kendisini, olayın kahramanından üstün hisseder. Bu durumdan içten içe hoşlanır ve güler. “Üstünlük Teorisi”nin kullanıldığı mizah olayındaki komiklik, yine mizah olayındaki kahraman ya da kahramanların, zeka seviyesinin düşük oluşu ve söz konusu kahraman ya da kahramanların fiziksel özelliklerinden kaynaklanır. Şimdi, “Üstünlük Teorisi” ve “Salako” isimli sinema filminde kullanımını kısaca inceleyelim.

Başrolünü, Türkiye Sineması’nın mizah alanındaki usta ismi Kemal Sunal’ın oynadığı “Salako” isimli sinema filmi, içinde barındırdığı olaylar ve olayların başkahramanı “Salako” isimli karakterin gerek fiziksel görünüşü ve davranışları ile bu davranışlar sonucunda filmde oluşan durum, “Üstünlük Kuramı”nın yansımalarını bizlere gösterir niteliktedir. Şöyle ki:

Filmin başkahramanı Salako (Kemal Sunal), yanında çalıştığı ve bulunduğu bölgenin en güçlü ağası konumundaki ağanın (İhsan Yüce) kızı Emine’ye (Meral Zeren) platonik aşık olmasına rağmen, bir türlü O’na, aşkını söylememiştir. Emine’nin, bölgedeki bir başka ağa (Talat Gözbak) ile kendi rızası dışında evleniyor olmasına karşı bir çözüm arayışı aramaktadır. Kısa süre içinde, Salako’nun, kendisine aşık olduğunu tesadüfen öğrenerek, Salako’nun saflığındanve kendisine karşı duyduğu aşktan yararlanır ve ağa evleneceği gece yapılan düğün sırasında, Salako aracılığıyla kaçarak, hem düğünü hem de köyünü terkeder. Olayı öğrenen Emine’nin babası Reşit Ağa ve düğün gecesi terkettiği Abuzer Ağa, silahlı adamlar ile birlikte, köyün etrafındaki dağlarda Emine ve Salako’nun izini aramaya başlarlar. Bu sırada, arama yaptıkları bir dağda, “Hamido” isimli bir eşkıyaya rastlarlar. Hamido, Reşit ve Abuzer ağaya, Salako ve Emine’yi bulma sözünü verir. Bunun üzerine Hamido’nun adamları Emine ve Salako’yu aramaya başlarlar ve kısa süre içinde bulurlar. Her ikisini de Reşit ve Abuzer ağaya teslim edecekleri gün, Hamido ve adamları tarafından, köylülere yönelik girişilen soygun sırasında Emine, eşkıya Hamido’yu öldürür. Durumu gören Salako, Emine’nin elindeki silahı ve Hamido’nun köylülerden topladığı paralarla dolu çantayı eline alıp, Hamido’nun öldüğü bölgeye doğru gider ve bunu gören Hamido’nun adamları kaçışırken, köylüler sevinç çığlıkları atar. Ardından, köye gelen minibüsü ve etrafındaki kalabalığı gören ve o sırada camiden çıkmakta olan Reşit ve Abuzer ağalar, minibüsün yanına gelip manzarayı gördüklerinde şok olurlar. Zira, eşkıya Hamido’nun cesedi önlerinde durmaktadır ve köylüler, Hamido’yu Salako’nun öldürdüğünü sanarak, “Hamido’yu Salako vurdu!”, şeklinde olayı, Reşit ve Abuzer ağaya anlatırlar. Fakat olayın seyri, yukarıda da bahsettiğimiz üzere farklı şekilde olmuş ve Hamido’yu, Emine öldürmüştür. Film boyunca benzer şekilde yanlış anlaşılmalar ve buna göre gelişen olaylar sonucunda, Salako, kendisine karşı üstün durumdaki pek çok kişiyi, “rastlantı” sonucu yenmiş ve en sonunda, sevdiği kız olan Emine’ye kavuşmuştur.

Film içinde yer alan bir başka unsur ise, filmde “Saz Ozanı” rolünde olan ve aynı zamanda filmin müziklerini yapan “Urfalı Babi” lakaplı Yılmaz Kayral’ın, film içerisinde, Salako’nun “başarıları” nedeniyle yaptığı türkülerin, aslında izleyiciye yönelik bir “Üstünlük Teorisi” mesajı niteliğinde olmasıdır. Söz konusu türkülerin dizeleri, Salako’nun toplum içinde ezik bir kişilikten nasıl toplumdaki “üstün nitelikli” kişi haline geldiğini gösterir.

Filmin kadrosu ise şu şekildedir:
Kemal Sunal (Salako).
Meral Zeren (Emine).
İhsan Yüce (Reşit Ağa).
Talat Gözbak (Abuzer Ağa).
Oktar Durukan (Hamido).
Hamido’nun Adamları:
İhsan Baysal, İhsan Gedik, Kudret Karadağ, Ahmet Karaca, Ahmet Kostarika, Dündar Aydınlı, Yusuf Çetin.
Köylüler:
Yaşar Şener, Osman Han, Niyazi Gökdere, Urfalı Babi(Yılmaz Kayral).
Hakkı Kıvanç (Kahveci).
Necdet Yakın (Berber).
Senaryo: Sadık Şendil.
Yapımcı: Nahit Ataman.
Yönetmen: Atıf Yılmaz.
Yapım Yılı: 1974.
Yapım Şirketi: Arzu Film.
Bu film, Büyük Usta Kemal Sunal’ın ilk kez başrolde oynadığı filmdir.